Is een non-fungible token (NFT) een IE-recht?

NFTs are here to stay. Dat blijkt wel uit de vele nieuwsartikelen en blogposts die worden geschreven over de zogenaamde non-fungible tokens (NFTs). De NFTs komen steeds regelmatiger in het nieuws. Het nieuwsbericht over de veiling van een digitaal kunstwerk van de Amerikaanse kunstenaar Beeple als NFT is daarvan waarschijnlijk de bekendste. Maar wat zijn deze NFTs nou eigenlijk en hoe verhouden ze zich tot intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten)?

Blockchain

Om goed te begrijpen wat NFTs eigenlijk zijn, is een korte uitleg nodig over de blockchain. Een blockchain is een soort database. In deze database kunnen transacties worden opgeslagen zonder dat deze verwijderd of aangepast kunnen worden. Hierbij kun je denken aan het uitwisselen van gegevens, maar bijvoorbeeld ook aan betalingen met een digitale munt. Deze blokjes informatie worden opgeslagen zonder tussenkomst van een derde partij. De transacties komen dus tot stand zonder dat daar een (derde) centrale partij voor nodig is. Elk nieuw blokje bevat altijd informatie over het vorige blokje, waardoor een lange informatieketting ontstaan. Hierdoor ontstaat een transactieketen van data die gedeeld is tussen een netwerk van individuele onafhankelijke partijen.

NFTs

Dus wat bezit u nou eigenlijk als eigenaar van een NFT? Een NFT is een digitale claim op een uniek stukje blockchain. Als eigenaar van een NFT heeft u de digitale sleutel van dit stukje. Voor het gemak gaan wij uit van het auteursrecht op een werk, zoals een schilderij. Als eigenaar van een NFT kun je eigenaar zijn van verschillende soorten NFTs:

– Een NFT waarbij het originele werk, of een kopie van dat werk, wordt geüpload naar de blockchain

Er wordt in dat geval een daadwerkelijke kopie van het werk verkocht. Deze kopie kan alleen worden uitgewisseld en overgedragen met andere mensen in de blockchain.

– Een NFT waarbij de eigendomsrechten op het werk deel uitmaken van de NFT of de NFT zelf zijn

Een NFT kan dan worden gebruikt als middel om eigendom over te dragen. Daarbij is dus elke transactie een ‘koopovereenkomst’. Het eigendom van het werk wordt daarmee ‘overgedragen’. Zie in dit kader ook de verdere uitleg met betrekking tot ‘smart contracts’ verderop in dit artikel.

– Een NFT waarbij het werk wordt gebruikt om een NFT te creëren

Aangezien het duur is om gegevens in de blockchain te schrijven heeft het merendeel van de bestaande NFT markt gekozen voor het creëren van kleine metadata-bestanden die goedkoop in de blockchain kunnen worden geschreven. De NFT is dus niet het werk zelf, maar wordt gebruikt om een code van het werk te genereren. Deze code wordt vervolgens gebruikt om een NFT te creëren, die intrinsiek verbonden is met het originele werk. Het belangrijkste gegevenspunt is een link naar waar het werk gehost wordt. Dit type NFT kan vooral interessant zijn als het niet in het belang van de auteur is om een werk te verkopen.

Is een NFT dus een IE-recht?

Een NFT is zelf geen IE-recht. Een NFT is meer een soort eigendomscertificaat. Bij het auteursrecht is de maker de rechthebbende van het auteursrecht op dat specifieke werk. Indien u een NFT koopt, verkrijgt u de economische eigendom van het NFT en niet het auteursrecht op het werk. Een NFT is geen “werk”, in de zin van het auteursrecht; en dus ook geen IE-recht. Overigens geldt dat bij de verkoop van een NFT u er niet van bent verzekerd dat de verkoper van een NFT ook de rechthebbende is op het werk.

Kan een NFT wel een overdracht van IE-rechten bewerkstelligen?

Een NFT kan in beginsel wel een overdracht van IE-rechten bewerkstelligen. Het is technisch namelijk wel mogelijk om de verkoop van de NFT uit te breiden met bijvoorbeeld een auteursrecht. Dit moet worden opgenomen en expliciet worden geprogrammeerd in een smart contract. Dit is een computerprogramma dat de regels die u met elkaar afspreekt controleert en uitvoert. U legt dus afspraken vast in een smart contract. Zo kunt u ook vastleggen dat niet enkel de economische eigendom overgaat, maar ook het intellectuele eigendom (in dit geval het auteursrecht) op het werk. Indien dan aan een bepaalde voorwaarde wordt voldaan die is afgesproken in het smart contract – bijvoorbeeld dat een vergoeding is betaald – zorgt het smart contract ervoor dat het IE-recht wordt overgedragen. Een smart contract weet dus wanneer er aan de voorwaarde voor overdracht wordt voldaan en zorgt er automatisch voor dat de overeenkomst wordt uitgevoerd.

Voor overdracht van een IE-recht is een geldige titel nodig. Dat zou in dit geval dan het smart contract zijn. Omdat het nog onduidelijk is of dit kan worden aangemerkt als een rechtsgeldige overeenkomst, is ook nog maar de vraag of sprake is van een geldige titel. Zo niet, dan kan een NFT de goederenrechtelijke overdracht van IE-rechten ook niet bewerkstelligen. Indien een smart contract wel kan worden beschouwd als een rechtsgeldige overeenkomst, dient het ook als geldige titel voor overdracht en kan een NFT dus wel overdracht van IE-rechten bewerkstelligen. Waarschijnlijk duurt het niet lang meer voordat een rechter zich hierover mag buigen. Dan zullen wij hopelijk wat meer duidelijkheid krijgen over de relatie tussen NFTs en IE-rechten.